Κείμενο που μοιράζεται στα σχολεία της Θεσσαλονίκης
Ποιος από εμάς δεν χάρηκε στην παιδική του ηλικία όταν δεν έπρεπε να πάει σχολείο. Όταν άκουγε πως σήμερα θα πάμε εκδρομή ή πως θα σχολάσουμε πιο νωρίς επειδή η καθηγήτρια είναι άρρωστη. Ποιός δεν χάρηκε όταν άκουσε στις ειδήσεις πως “…αύριο λόγω του χιονιού τα σχολεία θα παραμείνουν κλειστά” και έτρεξε να παίξει. Ποιός δεν έτρεξε πρώτος να κάνει κατάληψη για να χάσει μάθημα λέγοντας πως “…η τυρόπιτα είναι στρόγγυλη και δεν ξέρουμε από πού να ξεκινήσουμε κυρία”. Ποιός δεν λάτρεψε τις κοπάνες, τα σκασιαρχία, το κάθε λόγο να χάσει μάθημα, τα πειράγματα, τις φάρσες στους καθηγητές ακόμα και τις ωριαίες και μη αποβολές σαν τιμωρία. Ποιος άλλος; Ο φασίστας συμμαθητής μας, ο φύτουκλας που για να πάρει καλό βαθμό μας ρουφιάνευε στους καθηγητές, αυτός που μετέπειτα πήγε και έγινε μπάτσος.
***
Ας μιλήσουμε λοιπόν για δυο ασύμβατες έννοιες μεταξύ τους που μέσα στο μυαλό μας έχουν ταυτιστεί σαν όμοιες-την εκπαίδευση και την παιδεία.
Η κυρίαρχη εκπαιδευτική διαδικασία δεν είναι τίποτε άλλο από την προσπάθεια του κράτους, μέσα από το θεσμό του σχολείου, να δημιουργήσει τον τέλειο υπήκοο. Το σχολείο έχει δομηθεί με τόσο μελετημένο τρόπο ώστε να διαμορφώσει τη συνείδηση ενός παιδιού καθ’ εικόνα και ομοίωση του τέλειου ευυπόληπτου έλληνα πολίτη. Κάθε ερέθισμα, κάθε βίωμα ακόμα και έξω από την διδακτική ώρα, δεν είναι τίποτε άλλο από την προσπάθεια καταστολής της ελεύθερης σκέψης και της κριτικής ικανότητας του παιδιού. Το σχολείο δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια εικόνα από το μέλλον που υπόσχεται το κράτος και ο καπιταλισμός.
Με λίγη θέληση και σκέψη θα δούμε εν τέλει πως στο σχολείο δε διδάσκονται τόσο τα μαθήματα όσο τα βιώματα.
Ανταγωνισμός
Οι βαθμοί, οι έπαινοι, οι εξετάσεις, ο θεσμός του καλύτερου μαθητή ως απουσιολόγου, το άγχος, όλα αυτά δημιουργούν μια συνθήκη ανταγωνισμού που δε στοχεύει στην εξελικτική διαδικασίας της μάθησης. Το παιδί προετοιμάζεται για την αυριανή μέρα όπου πρέπει να είναι ανταγωνιστικός και παραγωγικός μέσα στην καπιταλιστική εργασία. Θα πρέπει να πατήσει επί πτωμάτων, πάση θυσία για την οικονομική και κοινωνική του ανέλιξη.
Ιεραρχία και υποταγή
Η παραδοχή πως ο δάσκαλος είναι η αυθεντία και όλοι μαθαίνουμε από αυτόν είναι το σκαλοπάτι για την μάθηση της υποταγής. Ο αυριανός έντιμος πολίτης θα έχει τυφλή υποταγή στους ανωτέρους του χωρίς να επεξεργάζεται και να κρίνει τις πληροφορίες που δέχεται. Τυφλή υποταγή στους ανωτέρους μας λοιπόν: στο αφεντικό, στους μπάτσους που επιβάλλουν την τάξη και την ασφάλεια του κράτους, στα λαμόγια που κυβερνούν τις ζωές μας.
Ρατσισμός και διακρίσεις
Εδώ είναι ίσως και η μεγαλύτερη κουβέντα. Η προσευχή, οι παρελάσεις, ο εκκλησιασμός είναι εικόνες ενός σκοτεινού παρελθόντος, που υπόσχονται ένα ακόμα πιο σκοτεινό μέλλον βασισμένο στο ρητό της χούντας «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια». Η ελλάδα είναι η μόνη χώρα, μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, που έχει διατηρήσει τη ναζιστική συνήθεια των μαθητικών παρελάσεων. Μέσα σε αυτή τη συνθήκη θα διακριθούν οι καλοί και ικανοί μέσα από τους κοινωνικά άχρηστους. Ο καλύτερος μαθητής θα πάρει τη σημαία αρκεί να μην είναι μετανάστης, ο ψηλός θα πάει μπροστά, όλοι θα γυρίσουν το κεφάλι τους να τιμήσουν τους επιφανείς καλεσμένους στην εξέδρα και με στρατιωτικό βήμα θα τιμήσουν τα εγκλήματα του πολέμου που δε διδάχθηκαν ποτέ.
Από το μίσος για τον μετανάστη και την άρνηση να δεχτούμε πρόσφυγες στις τάξεις μας μέχρι το καθημερινό bulling για τον χοντρό συμμαθητή, την άσχημη, τον φλώρο, την τσούλα συμμαθήτρια που …έχει πάρει όλο το σχολείο, το σχολείο διδάσκει το ρατσισμό και την ξενοφοβία, την αποδοχή της κοινωνίας διακρίσεων, την πατριαρχεία και τον σεξισμό.
Όσο το σχολείο δε νοιάζεται για σένα, εσύ γιατί να νοιαστείς γι’ αυτό;
Απέναντι στην εκπαίδευση όμως στέκεται η παιδεία. Η δημιουργία μια συνθήκης που δε θα βασίζεται στο άγχος αλλά στη θέληση. Εκεί όπου στόχος δεν είναι να διδαχθούμε αλλά να μάθουμε.
Θέλουμε μια διαδικασία όπου ο καθένας μας ταυτόχρονα να δίνει και να παίρνει. Μια διαδικασία που οξύνει την κριτική σκέψη και την ικανότητα του καθενός να επιλέξει αυτό που πραγματικά θέλει και τον ενδιαφέρει και όχι αυτό που τίθεται ως κοινωνικά σωστό και αναγκαίο.
Η παιδεία καθρεφτίζει την κοινωνία που θέλουμε να δημιουργήσουμε, όπως και η κοινωνία στην οποία ζούμε καθρεφτίζει την ανύπαρκτη παιδεία των μελών της. Αγωνιζόμαστε για την οικοδόμηση μιας κοινωνίας ισότητας και αλληλεγγύης. Χωρίς διακρίσεις και προνόμια, χωρίς ηγέτες και ηγεμονευόμενους. Μια κοινωνία που βασίζεται στις πραγματικές ανάγκες του καθενός και αλληλέγγυα αγωνίζεται για την κάλυψή τους. Μια κοινωνία αυτοδιάθεσης που λειτουργεί με την οριζόντια συμμετοχή όλων μας.
Σε σχολεία και σχολές, χώρους εργασίας και όλες τις γειτονιές να πάρουμε τις ζωές μας στα χέρια μας
Όσο η εκπαιδευτική διαδικασία εκπορεύεται από το κράτος, υπηρετεί τις ανάγκες του. Να οργανώσουμε την δική μας αντιεκπαιδευτική διαδικασία μέσα από αυτοοργανωμένα μαθήματα, κύκλους αυτομόρφωσης σπάζοντας την αυθεντία του δασκάλου. Χωρίς λογοκρισία στην πληροφόρηση, χωρίς όρια στην μόρφωση, χωρίς αξιολογήσεις στην ικανότητα και την απόδοση.
Δεν θέλουμε επιστήμονες, μεγαλογιατρούς, εργολάβους και καταξιωμένους καριερίστες σε μια ζωή γεμάτη συμβάσεις και πρέπει. Θέλουμε σκεπτόμενους ανθρώπους σε μια ασυμβίβαστη ζωή γεμάτη θέλω.
Μέχρι τότε όμως συνεχίζουμε με καταλήψεις και κοπάνες, γιατί είναι προτιμότερες οι απουσίες σε μια σχολική χρονιά, παρά μια ολόκληρη ζωή γεμάτη με απουσίες.