Τι είναι πιό φρικαλαίο: ο θάνατος μέσα σε ένα κελί ή το κελί το ίδιο;
Πρίν από κάποιες βδομάδες ήρθε στην επιφάνεια (ακόμα) ένα περιστατικό που επισφραγίζει την αποτρόπαιη κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στα ζώα και τη φύση. Στο Αττικό Πάρκο εν ώρα λειτουργίας, μια αντιλόπη διέφυγε υπό τον έλεγχο του προσωπικού ασφαλείας και έπεσε με δύναμη πάνω στα τζάμια του κλουβιού 2 τζάγκουαρ, καταστρέφοντας το. Τα 2 τζάγκουαρ δεν κάναν τίποτε παραπάνω από το αυτονόητο: δραπέτευσαν, διεκδικώντας την ελευθερία τους. Έτσι και ενεργοποιήθηκε το ευρωπαϊκό πρωτόκολλο ασφάλειας κατά το οποίο για λόγους προστασίας του κοινού, δόθηκε η εντολή θανάτωσης των 2 αιλουροειδών. Γιατί όμως προκαλεί τόσο σόκ η ίδια η δολοφονία των 2 ζώων και όχι ο θεσμοθετημένος αργός θάνατος μέσα από τη συνθήκη του εγκλεισμού, μια κοινωνικά νομιμοποιημένη συνθήκη για τις ανάγκες του ανθρωποκεντρικού θεάματος . Με άλλα λόγια γιατί το πρόβλημα είναι η δολοφονία των 2 τζάγκουαρ και όχι οι ίδιοι οι ζωολογικοί κήποι;
Οι ζωολογικοί κήποι θεωρούνται χώροι κοινωνικής αναψυχής και διασκέδασης. Εκατοντάδες άνθρωποι διαφόρων ηλικιών-κυρίως οικογένειες με μικρά παιδιά-επισκέπτονται καθημερινά τους ζωολογικούς κήπους και τα εθνικά πάρκα, για να χαζέψουν κάθε λογής –άγρια και μή- ζώα. Για να περάσουν την ώρα τους ευχάριστα, υποστηρίζοντας πολλές φορές την μεγαλύτερη αντίφαση ότι επιδιώκουν να έρθουν σε επαφή με τη φύση. Όμως αναρωτήθηκε ποτέ του κανείς, τί πραγματικά κρύβεται πίσω από αυτή τη συνθήκη; Εκατοντάδες ζώα ζούνε αιχμάλωτα μέσα στα κλουβιά του θεάματος, αφού έχουν απαχθεί από το φυσικό τους περιβάλλον. Αρπάζονται βίαια και καταδικάζονται σε μια «ζωή» στοιβαγμένη μέσα σε ένα κλουβί, μέχρι να πεθάνουν. Διαιωνίζουν την αιχμαλωσία τους, αφού αναπαράγονται μέσα στη φυλακή.
Όταν το συνηθισμένο βαφτίζεται ως φυσιολογικό
Στην πραγματικότητα, τα ζώα που βρίσκονται έγκλειστα μέσα σε ζωολογικούς κήπους, χάνουν την αυτονόητη ελευθερία τους και τα ένστικτά τους ενώ σε κάποιες περιπτώσεις βασανίζονται άγρια, για να αποκτήσουν ικανότητες που θα προσφέρουν επαρκές θέαμα για τις καταναλωτικές ανάγκες. Χάνουν την αίσθηση του χώρου και του χρόνου, αφού περιορίζεται ακόμα και η ίδια τους η κίνηση.
Αιχμάλωτες ζωές για το θέαμα του κοινού
Την ύπαρξη μόνο ζωολογικών κήπων τα τελευταία 60 χρόνια, την οφειλούμε καθαρά και μόνο στη συνθήκη του ανθρωποκεντρισμού και αυτό γιατί παλαιότερα η επιβολή της ανωτερότητας μεταξύ φύλων, τάξεων και πολιτισμών γέννησε και ανθρωπολογικούς κήπους, τις λεγόμενες «εθνολογικές εκθέσεις». Οι εθνολογικές εκθέσεις, ήταν μέρη όπου ο καθένας μπορούσε να δεί κλουβιά όχι με ζώα, αλλά ανθρώπους που συμφώνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα θεωρούνταν πως έχουν «κατώτερα» πολιτισμικά, πολιτιστικά και εθνολογικά χαρακτηριστικά. Κλουβιά με ιθαγενείς, σιαμαίους, νάνους ή άλλους ανθρώπους με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που παρέκκλιναν από το κανονικό των υπολοίπων «πολιτισμένων ανθρώπων» και θα αποτελούσαν εν δυνάμει ενδιαφέρον ή εκκεντρικό θέαμα. Άλλες φορές τα εθνολογικά πάρκα ήταν αποτέλεσμα επίδειξης της αποικιοκρατικής στρατηγικής χωρών όπως η Γαλλία που έπειτα από τις εισβολές και λεηλασίες σε ιθαγενικούς πολιτισμούς όπως στη Μαδαγασκάρη, το Σουδάν, το Μαρόκο, την Τυνησία κ.α. δημιούργησε στο Παρίσι τον “Κήπο της τροπικής Αγρονομίας” όπου εκθέματα σε κλουβιά ήταν διάφοροι ιθαγενείς-λάφυρα ντυμένοι με παραδοσιακές ενδυμασίες.
Μόνιμες «εθνολογικές εκθέσεις» υπήρχαν στη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Παρίσι, το Μιλάνο, τη Βαρσοβία, την Πράγα, τη Βαρκελώνη, τη Μαδρίτη και το Αμβούργο, ενώ δεν ήταν λίγες οι φορές που τα σόου έκαναν περιοδεία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ενθουσιάζοντας το μεγαλύτερο μέρος των τοπικών κοινωνιών που έσπευδαν να δουν από κοντά τον τρόπο ζωής των «βάρβαρων» ιθαγενών.
Ο εγκλεισμός είναι βασανισμός και όποιος απολαμβάνει αυτή τη συνθήκη ως θέαμα, είναι συνένοχος. Οι ίδιοι επιδιώκουμε όλο και περισσότερο να αποξενωθούμε από τη φύση και τα ζώα, αστικοποιώντας διαρκώς τις ζωές μας. Ως ανθρώπινο είδος (από τη στιγμή που όρισε την ύπαρξή και τις ανάγκες του ανώτερες από τις υπόλοιπες) ρημάζουμε διαρκώς τον πλατήτη για τις υπερανάγκες μας, αδιαφορώντας για τις ανάγκες των υπολοίπων. Σκοτώνουμε καθημερινά εκατομμύρια ζώα, για τροφή, ένδυση και αναψυχή. Αν αντιλαμβανόμασταν τα ζώα ισάξια με τους εαυτούς μας , μόνο τότε θα αντιλαμβανόμασταν την βιαιότητα της συνθήκης και το βάρος των ευθυνών μας .
Οι ζωολογικοί κήποι, εκθέτουν τον αργό θάνατο των ζώων.
Ανθρώπινη ή μή, η ζωή οφείλει να έχει την ίδια αξία.
