Εισήγηση της συλλογικότητας στην προβολή της ταινίας Jiyan’s Story, για την ιστορία των ανταρτισσών του YPJ
Καμία απόπειρα κατάλυσης της κρατικής και καπιταλιστικής σταθερότητας στην ιστορία δεν χαρακτηρίστηκε ως επαναστατική εαν δεν περιείχε παράλληλα με τη στρατηγική αποσταθεροποίησης της εκάστοτε εξουσίας, την γυναικεία χαιραφέτηση και απελευθέρωση. Και αυτό γιατί πολύ απλά ο καπιταλισμός και η πατριαρχία, συνοδοιπορούν στο ρόλο της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης των αδυνάτων. Μέσα από τα λόγια της Irmgard Moller, ένοπλης αντάρτισσας της RAF και μοναδικής επιζήσασας της νύχτας του θανατου στο Σταμχάιμ, …αυτό ήταν για μας απελευθέρωση. Δεν είναι λιγοστά τα παραδείγματα των γυναικών, που μέσα από τη συμμετοχή τους στα ένοπλα κινήματα, συνέβαλλαν στην παράλληλη εξέλιξη της ατομικής και συλλογικής απελευθέρωσης.
Mujeres Libres: Στην επαναστατημένη Ισπανία του ’36 οι κομμουνιστές ζητούσαν από τις γυναίκες να θέσουν σε δεύτερη μοίρα τον αγώνα για τα δικαιώματά τους, εστιάζοντας στον γενικευμένο εμφύλιο πόλεμο. Για τους αναρχικούς το ζήτημα της άμεσης γυναικείας απελευθέρωσης, τέθηκε ως απαράβατος όρος. Τα ίδια τα μέλης των Ελεύθερων Γυναικών-τμήματος της CNT-FAI αναφέρουν πως …άν πραγματικά επιθυμούμε την κοινωνική επανάσταση, δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η βασική της αρχή είναι η οικονομική και πολιτική ισότητα όχι μόνο των τάξεων αλλά και των φύλων, κόντρα στην μαρξιστική ανάλυση που έλεγε πως ακόμα και αν υπάρχει κάποιου είδους καταπίεση των γυναικών αυτή θα καταλυθεί de facto, με την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Ζαπατίστας: Στα εδάφη που βρίσκονται υπό τον έλεγχο του EZLN, εξέγερση σημαίνει γυναίκα και το αντίστροφο. Ιστορικά οι γυναίκες βίωναν μια τριπλή καταπίεση στην Τσιάπας, ως φτωχές, ως γυναίκες και ως αυτόχθονες. Ήταν υποχρεωμένες να δουλεύουν μέχρι να εξαντληθούν με αμοιβή συνήθως μια χούφτα καφέ ή αλάτι, ενώ τα σεξουαλικά βασανιστήρια και οι βιασμοί από τους τσιφλικάδες, την δημόσια ασφάλεια και τους λευκούς φρουρούς ήταν καθημερινά. Παράλληλα ήταν επιβεβλημένο και το καθεστώς της λεγόμενης pernada (το δικαίωμα της πρώτης νύχτας) δηλαδή ο βιασμός της γυναίκας-δουλοπάροικου από τον αφέντη της την πρώτη νύχτα του γάμου (κάτι που ισχύει ακόμα και σήμερα). Με τον επαναστατικό νόμο των γυναικών έγιναν τα πρώτα βήματα χειραφέτησης με τις γυναίκες να συμμετέχουν σε πορείες, στην εκπαίδευση αλλά και στις διοικητικές θέσεις του EZLN. Παράλληλα υπήρχε και η εκπαίδευση στην ανατροπή των πατριαρχικών σχέσεων μέσα από την αμοιβαία συντροφικότητα και αλληλεγγύη. Βήματα μένουν να γίνουν ακόμα πολλά καθώς από τα λόγια των ίδιων των ζαπατιστριών …οι γυναίκες μαθαίνουν να αντιστέκονται μεσα στην αντίσταση, να είναι μεταξύ των παρανόμων οι πιο παράνομες. Όμως η αρχή έχει γίνει.
Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδος: Μέσα ακριβώς στο κλίμα του πουριτανισμού και της ανδροκρατίας της ελληνικής κοινωνίας, οι γυναίκες στον ΔΣΕ αποδείχτηκαν ισάξιες με τον άνδρα συναγωνιστή τους, ανέλαβαν ηγετικές θέσεις στα πεδία της μάχης και στις επιμελητείες, προωθώντας σε όλες τις μονάδες του ΔΣΕ την ισοτίμηση των δύο φύλων. Από τον ίδιο τον απολογισμό των νεκρών μαχητών και μαχητριών προκύπτουν τα ίδια συμπεράσματα για τη συμμετοχή τους σε επιχειρήσεις. Μάλιστα η διοίκηση του ΔΣΕ είχε καθορίσει γραπτούς και άγραφους κανόνες συμπεριφοράς προς τις αντάρτισσες, με την προσβολή σε κάποια μαχήτρια να επιφέρει την ποινή του θανάτου. Όμως ο σεβασμός προς την προσωπικότητα των γυναικών δεν ήταν αποτέλεσμα φόβου, αλλά της αδελφοσύνης και της αλληλεγγύης που υπήρχε στις τάξεις του ΔΣΕ.
Μια από τις σημαντικότερες ιστορικά στιγμές σε επίπεδο συμβολισμού, αποτελεί η μάχη των Καρυών τον Οκτώβρη του1948, όπου η VI Μεραρχία του ΔΣΕ εισέβαλε και λεηλάτησε μοναστήρια στο Άγιο Όρος, για τις ανάγκες τον ανταρτών (τροφή, ρούχα, κτλ). Η μάχη αυτή πέρα από τη βαναυσότητα που έδειξε η χωροφυλακή απέναντι στους αντάρτες, θα μείνει στην ιστορία καθώς αποτέλεσε την πρώτη παραβίαση του άβατου από τις αντάρτισσες της VI Μεραρχίας. Η μεγαλοπαναγιώτισσα αντάρτισσα Ευγενία Πέγιου μας εξιστορεί πως …αφού οι αντάρτες πήραν ό,τι πήραν, πήραμε τον δρόμο του γυρισμού. Καθήσαμε σε ένα ξέφωτο στο Γομάτι. Μας εντόπισαν τα αεροπλάνα. Εκεί κοντά στα Νέα Ρόδα άρχισαν να μας κτυπούν. Θυμάμαι μια νέα κοπέλα, Πόντια ήταν, που είχε τραυματιστεί. Την μετέφεραν μέσα από ένα μονοπάτι στο βουνό. Στον δρόμο όλο φώναζε «ωχ μανούλα μου λελέβω». Καποια στιγμή πέθανε». Οι καλόγεροι μόλις έμαθαν για τον θάνατο είπαν ότι την τιμώρησε η Παναγία γιατί μπήκε στο Άγιον Όρος. Πολλοί το πίστευαν, δεν ήταν όμως λίγοι και εκείνοι που βρήκαν την ευκαιρία, σε συνεργασία με τους χωροφύλακες, να διαδίδουν παντού το περιστατικό.
Μητροπολιτικό αντάρτικο πόλης στην Ευρώπη: Στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 και εν μέσω πολιτικών κλειδωνισμών στα ευρωπαικά εδάφη λόγω του πολέμου στο Βιετνάμ αλλά και των οικονομικών πολιτικών ξεσπούν ένοπλοι προλεταριακοί πυρήνες αντάρτικου πόλης στην Ιταλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Γαλλία, το Βέλγιο, την Ισπανία και αλλού. Την ίδια στιγμή που ανθίζουν και τα κατα τόπους εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα στην Παλαιστίνη, την Ιρλανδία, Ισπανία κ.α. Στις τάξεις του μητροπολιτικού αντάρτικου πόλης εξέχουσα συμμετοχή έχουν οι γυναίκες αντάρτισσες που παίζουν καταλυτικό ρόλο στην οικοδόμηση κοινοτήτων ισότητας και αλληλεγγύης ανάμεσα στους αγωνιζόμενους. Άλλωτε μέσα και άλλωτε σε ιδεολογική σύγκρουση με το γυναικείο φεμινιστικό κίνημα της εποχής (λόγω μερικότητας και έλλειψης επαναστατικής κατεύθυνσης) οι γυναίκες αντάρτισσες μετατράπηκαν σε σύμβολα αγώνα καθώς και αιχμή του δόρατος της κρατικής καταστολής.
Η Cristine Kuby (μέλος της RAF) διηγείται πως το κράτος έβλεπε μια ιδιαίτερη απειλή στο να πάρουν οι γυναίκες τα όπλα, γιατι σηματοδοτούσε μια παραβίαση των καθιερωμένων ρόλων από πολλές απόψεις, μια ρήξη όχι μόνο με το κρατικό μονοπώλιο της βίας αλλά και με την εικόνα και τον ρόλο των ανδρών(απόσπασμα από τον διάλογο μεταξύ γυναικών του ένοπλου και του φεμινιστικού κινήματος στο συνέδριο για τον ένοπλο αγώνα που πραγματοποιήθηκε στη Ζυρίχη το 1997). Στην ιστορική εξέλιξη του μητροπολιτικού αντάρτικου στην Ευρώπη είδαμε μέσα από τη συμμετοχή των γυναικών στις ένοπλες διαδικασίες να αμφισβητούνται δομικές σχέσεις και συνθήκες της πατριαρχίας (ο σεβασμός και η αναγνώριση για τις μαχήτριες της RAF στην Παλαιστίνη κατά την εκπαίδευση τους στα στρατόπεδα του PFLP) καθώς και να γεννιούνταi παράλληλοι γυναικείοι ένοπλοι επαναστατικοί βραχίωνες που δρούσαν σε συντονσμό με τους ήδη υπάρχοντες. Κεντρικό παράδειγμα αποτελεί η δημιουργία της Rote Zora ως απόσχιση από τους Επαναστατικούς Πυρήνες, για την ένοπλη δράση ενάντια στους πατριαρχικούς θεσμούς, τις εταιρείες και τα άτομα που εκπροσωπούν και συνθέτουν την αντρική-σεξιστική κοινωνία που καταπιέζει και εκμεταλλεύεται τις γυναίκες σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο στόχαστρό τους μπήκαν έμποροι πορνογραφικού υλικού, sex shop, δίκτυα σωματεμπόρων, γιατροί και φαρμακευτικές εταιρείες.
Η Μπάρμπαρα Μπαλζεράνι (μέλος των Ερυθρών Ταξιαρχιών) αναφέρει σε συνεντευξή της πως …στα κινήματα και τις ομάδες της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς που γνώριζα, η επανάσταση σταματούσε εκεί που άρχιζαν οι σεξιστικές συμπεριφορές των ανδρών. Σχεδόν όλοι οι ηγέτες (που ήταν κατά κύριο λόγο άντρες!) διέθεταν ένα είδος δικαιώματος jus primis noctis (το δικαίωμα στην πρώτη νύχτα) που ασκούσαν χωρίς να αντιμετωπίζουν πολλά εμπόδια. Και, όπως στον έρωτα και στον πόλεμο, χρειάζονται τουλάχιστον δύο, αυτή η συμπεριφορά έγινε δεκτή και από πολλές γυναίκες συντρόφισσες. Ένας άλλος τυπικά γυναικείος ρόλος ήταν αυτός του «angel of the cyclostyle» που λέει πολλά για την κατάσταση των πραγμάτων. Δεν είναι παράξενο ότι πολλοί ακτιβιστές των επαναστατικών ομάδων είχαν την έγκριση του φεμινιστικού κινήματος.
Στις Ερυθρές Ταξιαρχίες δεν έζησα αυτήν την ντροπιαστική κληρονομιά. Δεν θέλω να πω ότι οι προσωπικές σχέσεις ήταν ειδυλλιακές, ότι δεν βιώσαμε αντιφάσεις και βρήκαμε τη φόρμουλα για τέλειους κομμουνιστές, αλλά ίσως λόγω της ριζοσπαστικότητας της επιλογής που συνεπαγόταν μια τέτοια ζωή, δεν βίωσα ούτε διακρίσεις ούτε ματσό συμπεριφορές κατά συντροφισσών. Ήταν αδιάφορο αν ένας αγωνιστής και ως εκ τούτου και ηγέτης ήταν άνδρας ή γυναίκα.
Μέσα στον κύκλο κρατικής καταστολής, ρεβανσισμού και αντεπανάστασης, οι ένοπλες αντάρτισσες τιμωρήθηκαν τόσο ως επαναστάτριες όσο κα ως χειραφετημένες γυναίκες. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα των μελών της RAF Gudrun Εnsslin και Ulrike Meinhoff που δολοφονήθηκαν στο Σταμχαιμ (ενώ η Irmgard Moller βρέθηκε βαρύτατα τραυματισμένη), η εν ψυχρώ εκτέλεση της Mara Cagkol (Ερυθρές Ταξιαρχίες) που συνελήφθει τραυματισμένη στο κατάλυμα όπου κρατούσαν όμηρο τον βιομήχανο Vallarino Gancia, και εκτελέσθηκε εν ψυχρώ με χαριστική βολή δύο σφαιρών κάτω από τη μασχάλη, η σεξουαλική κακοποίηση ανταρτισσών των Ερυθρών Ταξιαρχιών με τρανταχτό παράδειγμα την έφοδο στο κατάλυμα όπου κρατούσαν όμηρο τον στρατηγό Dosier κ.α.
Δεκάδες ήταν και οι αντάρτισσες που μετατράπηκαν σε σύμβολα αγώνα για τη μαχητικότητα τους κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου, όπως η Annete Richtiger (Anka) που σκοτώθηκε σε βομβαρδισμό κατα τη μεταφορά βαρύ οπλισμού για τους γάλλους αντάρτες του FTP-MOI (αντάρτες ελεύθεροι σκοπευτές-Μεταναστευτικό εργατικό δυναμικό, οργάνωση μεταναστών διαφόρων εθνοτήτων κυρίως εβραίων), η Rywka Frid που ανατίναξε το καζινο των γερμανών αξιωματικών στη Νίκαια, οι μαχήτριες του Γυναικείου Αντιφασιστικού Μετώπου στη Γιουγκοσλαβια, τα μέλη της ZOB (ένοπλη οργάνωση που προέκυψε από το Αντιφασιστικό Μπλοκ της Βαρσοβίας ) Emilia Landau, Vladka Meed και Sharah Gtanatsztejn που αρχικά εκτέλεσαν συνεργάτες της Gestapo στην Πολωνία και συνέχισαν την αντίσταση μετεξελίσσοντας την αμυντική δράση σε ανταρτοπόλεμο ενάντια στα SS, με κρίσιμη καμπή την αντάρτικη αντίσταση των 4 ημερών μέσα από τα ένοπλα γκέτο της Βαρσοβίας, (την πρώτη ήττα των γερμανών από τους εβραίους) με πάνω απο 1000 εβραίους νεκρούς και 5500 κρατούμενους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και άλλες πόσες ακόμα.
Όσον αφορά τη μέση ανατολή και το ζήτημα της γυναικείας χειραφέτησης μέσα στον σκοταδισμό και τη θρησκοληψία, οι κούρδισσες αντάρτισσες χαράζουν τη δική τους ιστορία, αυτές τις στιγμές που μιλάμε, μέσα από το πείραμα του κουρδικού δημοκρατικού συνομοσπονδισμού. Τα γεγονότα που διηγείται η Ζιάν Τοχιλντάν, διοικήτρια στο αρχηγείο του YPJ (Μονάδες Προστασίας των Γυναικών) και οι μαχόμενες συντρόφισσές της, αποτελούν το μελάνι για την ιστορία που γράφεται στα επαναστατημένα βουνά του Κουρδιστάν. Αναγνωρίζοντας στον αγώνα των ανταρτών και ανταρτισσών στη Συρία, τη δίψα για κοινωνική αλλαγή, τη δίψα για ζωή και το όνειρο της επανάστασης, στεκόμαστε αλληλέγγυοι και αλληλέγγυες με κριτική σκέψη αλλά πάνω απ’ όλα σεβασμό στη μαχητική διεκδίκηση της αυτονομίας τους, σκεπτόμενοι τη θέση από την οποία μιλάμε και πράττουμε. Ενώνουμε τις φωνές μας απο τα μητροπολιτικά πεδία της Ευρώπης μέχρι τα επαναστατημένα βουνά της Μέσης Ανατολής, φωνάζοντας όλοι και όλες μαζί πως τα όπλα των ανταρτισσών και ανταρτών έχουν τις δικές μας σφαίρες.
Με το όπλο στον ώμο, ενάντια στον τρόμο Οι κούρδισσες αντάρτισσες μας δείχνουνε τον δρόμο