«…Βρισκόμαστε σε πόλεμο με έναν αόρατο εχθρό» δηλώνει ο πρωθυπουργός της χώρας Κ. Μητσοτάκης, στο δεύτερο έκτακτο διάγγελμά του για τα εντεινόμενα μέτρα έκτακτης ανάγκης που εφαρμόζει η κυβέρνηση απέναντι στην εξάπλωση του ιού Covid-19. Βρισκόμαστε σε πόλεμο, θα απαντήσουμε εμείς και ο εχθρός είναι πιο ορατός από ποτέ. Βρισκόμαστε σε πόλεμο καθώς μια νέα κοινωνική πραγματικότητα ανατέλλει, με αφορμή την κρατική και καπιταλιστική αναδιάρθρωση, λόγω της έξαρσης και αδυναμίας αντιμετώπισης της πανδημίας.
Πολλές εκτιμήσεις έχουν κατατεθεί για την πηγή γένεσης αλλά και την ταχύτητα μετάδοσης του ιού. Από τα συνομωσιολογικά σενάρια περί ιού-όπλου βιοχημικού πολέμου που απελευθερώθηκε έπειτα από τεχνικό λάθος του εργαστηρίου μέχρι και το επικρατέστερο σενάριο της προσβολής ανθρώπινου οργανισμού έπειτα από βρώση προσβεβλημένου άλλου ζώου που ανήκει στην άγρια ζωή στην Γούχαν της Κίνας. Σενάρια καθόλου απίθανα που γεννούν ερωτήματα όχι για τον ιό αυτό καθ’ αυτό, αλλά για τις συνθήκες και την ποιότητα ζωής μέσα στον καπιταλισμό καθώς και την διακρατική στρατηγική διαχείρισης της πανδημίας τόσο σε εγχώριο όσο και σε διεθνές επίπεδο.
- Εδώ και εκατομμύρια χρόνια η μεγαλύτερη πανδημία που έχει γεννήσει η ανθρώπινη ιστορία, είναι αυτή του καπιταλισμού απέναντι στην η ίδια τη φύση. Η φύση απέναντι σε ένα ενεργοβόρο και ιογενές ανθρωποκεντρικό σύστημα, κατέχει τους μηχανισμούς άμυνας, επιβίωσης και αναπαραγωγής. Απέναντι σε ένα σύστημα που καθημερινά δολοφονεί δισεκατομμύρια από τα άλλα ζώα για ανάγκες σίτισης, ενδυμασίας ακόμα και διασκέδασης, που καταστρέφει και λεηλατεί τεράστιες εκτάσεις μέσα από εξορύξεις, εξευγενισμό και αναπλάσεις, αστικοποίηση και βιομηχανική εκμετάλλευση. Αναφερόμαστε στον παράγοντα φύση γιατί εδώ και εκατομμύρια χρόνια τα έμβια όντα που ζούνε σε αρμονία με αυτήν έχουν τους τρόπους, τα αντίδοτα και τις οργανικές λειτουργίες για να επιβιώνουν απέναντι σε ιογενή περιστατικά. Έτσι και ο άνθρωπος που ανά τα χρόνια αστικοποιούταν όλο και περισσότερο σε συνδιασμό με την άκριτη κατανάλωση φαρμάκων και αντιβιοτικών, απέκτησε πιο ευάλωτη και παθογενή ποιότητα ζωής και μαζί με αυτόν υπέστησαν το ίδιο και όσα ζώα εξημέρωσε και ενσωμάτωσε στο δικό του «περιβάλλον» με βάση τις δικές του ανάγκες. Οι καπιταλιστικές ανάγκες της βιομηχανοποιημένης κοινωνίας, ο υπερπληθυσμός στις πόλεις, οι καθημερινές μεταφορές για τις αστικές και εμπορικές ανάγκες και η γενικευμένη εκμεταλλευτική επέμβαση του ανθρώπου στο φυσικό περιβάλλον και τα άλλα ζώα αποτελούν δομικά στοιχεία της ραγδαίας εξάπλωσης ιών που χαρακτηρίζονται ως πανδημίες. Σύγχρονα παραδείγματα που αποτέλεσαν αποτέλεσμα της ανθρωποκεντρικής επέμβασης των σύγχρονων κοινωνιών αποτελούν ιοί που γεννήθηκαν σε μονάδες μαζικής αναπαραγωγής και σφαγής ζώων για τις διατροφικές ανάγκες όπως η νόσος των τρελών αγελάδων, των πτηνών, των χοίρων κτλ.
- Κεντρικό διακρατικό διακύβευμα απέναντι στην ήδη υπάρχουσα παγκόσμια κοινωνική κρίση αποτέλεσε, από την πρώτη στιγμή, η διαχείριση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Τα κράτη σπέρνουν τον φόβο, με όπλο την απειλή της παγκόσμιας υγείας προτρέποντας τις κοινωνίες να συμμαχήσουν με τους κρατιστές για την δημιουργία κοινού μετώπου απέναντι στην ιογενή απειλή. Ο γενικευμένος κοινωνικός έλεγχος αποτελεί γεγονός, καταπνίγοντας τις παγκόσμιες εστίες εξέγερσης σε όλον τον πλανήτη. Η κοινωνική ειρήνη βασιλεύει απέναντι στον κοινό εχθρό κράτους-κοινωνίας. Δεν είναι τυχαίο που το ζήτημα της υγείας (και όχι οι πόλεμοι, η παγκόσμια οικονομική κρίση, η κλιματική απορρύθμιση και η λεηλασία της φύσης κ.α.) αυτή τη στιγμή αποτελεί απειλή που ενσωματώνει ταχύτατα τον φόβο και την απελπισία στο σύνολο της παγκόσμιας κοινότητας καθώς έρχεται άμεσα αντιμέτωπη με τον θάνατο.
- Ιδιαίτερη αξία κρύβει το πατριωτικό ιδεώδες και η ανδρεία του ελληνισμού. Η μάζα κουνάει το δάκτυλο στους μετανάστες που εκτοπίστηκαν βίαια από τους τόπους τους και δεν πολέμησαν, παράλληλα ετοιμάζεται να πολεμήσει πλάι στους ένστολους δολοφόνους για τη διαφύλαξη των ελληνικών συνόρων, αλλά τώρα αδειάζει ράφια στα μάρκετ και φεύγει γοργά στα χωριά μετά τον πρώτο νεκρό από τον ιό. Λιντσάρει μετανάστες που φτάνουν κυνηγημένοι στα νησιά αλλά στο πρώτο κρούσμα μπαίνει οικειοθελώς σε καραντίνα και κατ’ οίκον εγκλεισμό. Κοινώς έχει κριτική άποψη επί παντός επιστητού, αρκεί το πρόβλημα να μην είναι και δικό του.
- Εδώ και μέρες μονοπωλεί το ζήτημα της ατομικής ευθύνης που προάγει το μονοπώλιο της κρατικής και καπιταλιστικής διαχείρισης. Απουσία κοινωνικοποίησης, μαζικοί αποκλεισμοί κοινωνιών, απαγόρευση συναθροίσεων και γενικής κυκλοφορίας. Έλεγχος και αιτιολόγηση των μετακινήσεων, σε μια καθημερινότητα όπου ανατέλλει ο μεγάλος αδερφός. Η απειλή παύει να είναι ο ιός αλλά το κοινωνικό σώμα που μπορεί να είναι εν γένει φορέας-μεθοδικά ο υπεύθυνος παύει να είναι το κράτος που διαλύει κάθε δομή κοινωνικής και υγειονομικής πρόνοιας, αλλά ο καθένας από εμάς που δεν αυτοπεριορίζεται για να μην μεταδώσει τον ιό. Μπροστά μας ξεδιπλώνεται μια στρατηγική όχι πρόληψης αλλά διαχείρισης και εφαρμογής της νέας κανονικότητας, αξιοποιώντας την παρούσα έκτακτη συγκυρία. Μια πρόβα για τον νέο κόσμο του αύριο.
- Ο ιός δεν έχει ταξικό πρόσημο-προσβάλλει τους πάντες. Ταξικό πρόσημο του προσδίδει η κρατική και καπιταλιστική εξουσία. Ελλειπής ιατρική περίθαλψη στα δημόσια νοσοκομεία για όσους οικονομικά δε μπορούν να πάνε σε κάποιο ιδιωτικό νοσοκομείο, παραπάνω οικονομική επιφόρτωση σε αυτούς που δουλεύουν delivery και αναγκάζονται να αγοράζουν μόνοι τους τα είδη για την αυτοπροστασία τους, ενώ θα έπρεπε να τους παρέχονται δωρεάν. Ελαστικά και εξαντλητικά ωράρια στους ήδη χαμηλόμισθους εργαζόμενους των super market με τη διεύρυνση της λειτουργίας τους προς όφελος μόνο των αφεντικών. Αυξανόμενη έκθεση σε κίνδυνο εργαζομένων όπως αυτοί που δουλεύουν σε αλυσίδες καφέ-take away, παρόλο που ο καφές δεν είναι είδος πρώτης ανάγκης.Έτσι απέναντι στην απειλή της πανδημίας έχουμε μια συντεταγμένη στρατηγική διαμοιρασμού καθηκόντων. Παρόλα αυτά το κράτος είναι αυτό που εμφανίζεται ως εγγυητής και απόλυτος διαχειριστής της κατάστασης. Μέσα από συνεχή διαγγέλματα ορίζει τους κανόνες ασφάλειας και συμπεριφοράς και ανακοινώνει μέτρα αντιμετώπισης με παράλληλες παροχές κρατικής πρόνοιας και μέριμνας. Γνωρίζοντας ή προβλέποντας μια επικείμενη κοινωνική κρίση, το κράτος διεκδικεί εκ των προτέρων την απολυτότητα του εγγυητή σταθερότητας. Από την άλλη η προσταγή προς την κοινωνία είναι να έχει τον παθητικό ρόλο του θεατή. Μένουμε σπίτι, δεν βγαίνουμε έξω, δεν αγγίζουμε ο ένας την άλλη, δεν συναθροιζόμαστε, δεν κυκλοφορούμε, δεν, δεν… Η νίκη και επικράτηση του κρατισμού έναντι μιας διαφαινόμενης κοινωνικής εξέγερσης, έρχεται μέσα από την προβολή ενός κράτους- απόλυτου αρμόδιου να κάνει κάτι για την υπάρχουσα κατάσταση και μια κοινωνία που πρέπει να μείνει απραγής.
- Ο ιός δεν κάνει διακρίσεις, όχι όμως και το κράτος. Έτσι η πρόνοια, η φροντίδα και η στήριξη δεν αφορά όλους παρά μόνο το παραγωγικό σύνολο. Μένουμε σπίτι, προϋποθέτει το να έχουμε σπίτι. Δε συνωστιζόμαστε προϋποθέτει πως έχουμε το χώρο να κινηθούμε και να απομακρυνθούμε ο ένας από την άλλη. Το κράτος διαγράφει όλες τις πραγματικά ευπαθείς ομάδες. Αφήνει στοιβαγμένους χιλιάδες μετανάστες και μετανάστριες σε κλειστά κέντρα κράτησης με ανύπαρκτη ιατρική περίθαλψη αλλά και είδη πρώτης ανάγκης. Κρατά κλειδωμένους χιλιάδες κρατούμενους στα σωφρονιστικά κολαστήρια και τα ψυχιατρεία. Αφήνει χιλιάδες άστεγους και τοξικοεξαρτημένους στους δρόμους που αποτελούν στόχο ως υγειονομική βόμβα και καταστέλλονται-ένοχοι δίχως έγκλημα. Εκεί όπου οι στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής αποτελούν όνειρο θερινής νυκτός, η τήρηση έκτακτων μέτρων υγειονομικής προστασίας ενάντια στην εξάπλωση του ιού αποτελεί κακεντρεχές αστείο. Και όταν ακόμα και οι άνθρωποι αποτελούν αόρατες ζωές σε ένα ανθρωποκεντρικό σύστημα, μπορούμε όλοι μας να φανταστούμε την αντιξοότητα στην οποία βρίσκονται τα αδέσποτα ζώα όλο αυτό το διάστημα.
- #Μένουμε σπίτι για κάποιες από εμάς σημαίνει νέα κύματα κακοποίησης και παραβιαστικών συμπεριφορών. Είναι χαρακτηριστική η αύξηση των καταγγελιών στα νοσοκομεία για κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας ή παραβιαστικών συμπεριφορών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό στην Ισπανία: λόγω του ιού, τα θύματα έμφυλης βίας αδυνατούν να μιλήσουν και να καταγγείλουν τις επιθέσεις καθώς βρίσκονται σχεδόν συνέχεια με το θύτη. Έτσι έχει δημιουργηθεί μια πρωτοβουλία απο φαρμακευτικές σχολές και κρατικούς φορείς των Καναρίων Νήσων, όπου το θύμα όταν πάει στο φαρμακείο ζητάει μια “μάσκα 19” με αποτέλεσμα ο φαρμακοποιός να αντιληφθεί πως πρόκειται για κρούσμα έμφυλης βίας και να ειδοποιήσει για το περιστατικό τις αρμόδιες αρχές.
- Μένουμε σπίτι-ένας συντεταγμένος καταιγισμός προσταγών μέσα από μίντια, φυλλάδες, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αστυνομικά drone, οχήματα κτλ σπέρνει και εσωτερικεύει τον φόβο και την παραίτηση, την ενοχή μέσα από την λεγόμενη ατομική ευθύνη. Η ελεγχόμενη διαχείριση της πληροφόρησης κατευθύνει τη σκέψη στο επίδικο της εξουσίας. Μέσα από τον ετσιθελικό εγκλεισμό η κοινωνικοποίηση ψηφιοποιείται, με αποτέλεσμα να νεκρώνεται κάθε ανθρώπινος παράγοντας και αναγκαιότητα συλλογικής συνεύρεσης και επαφής. Παράλληλα οι απαγορεύσεις συνεύρεσης και κυκλοφορίας, οι εικόνες στρατιωτικών αντίσκηνων και η παρουσία στρατευμάτων στα νοσοκομεία σε παραλληλία με την εντεινόμενη αστυνόμευση, τους ελέγχους και την καταστολή προ των πυλών έρχονται για να προβάρουν την νέα μιλιταριστική κοινωνία ελέγχου. Ο ιός κάποια στιγμή θα εξαλειφθεί, το στοίχημα όμως είναι το αν θα εξαλειφθεί η Οργουελική κοινωνία που διαμορφώνεται αυτές τις μέρες με τον αυξημένο έλεγχο και τη καταστολή. Θα επικρατήσει η εξατομίκευση, η ανάθεση και ο έλεγχος;
- Το μεγαλείο του παραλογισμού αποτελεί η παράλληλη πραγματικότητα που επιχειρεί να ενστερνιστεί η πλειοψηφία της κοινωνίας. Μέσα από την αποξένωση και τον εγκλεισμό, τα παλαμάκια στα μπαλκόνια και την διαταξική ενότητα απέναντι στον εχθρό-ιό ευθύνη δεν έχει το διαλυμένο δημόσιο σύστημα υγείας (τη στιγμή που ο κρατικός μηχανισμός θα μπορούσε από την αρχή να έχει επιτάξει κάθε ιδιωτική κλινική για τις δημόσιες κοινωνικές ανάγκες) αλλά ο καθένας μας ξεχωριστά. Ο συνωστισμός αποτελεί παράγοντα μεταδοτικότητας όμως 20 μιάσματα μέσα σε μια αστυνομική κλούβα να συνεχίζουν εκκενώσεις και κατασταλτικές επιχειρήσεις είναι μέτρο πρόληψης. Η ανθρώπινη επαφή και η συλλογικοποίηση απαγορεύονται δια ροπάλου, όμως ο εκκλησιασμός και η κοινωνία είναι θεϊκή πρόνοια.
Για να κάνουμε κάτι ξεκάθαρο. Αποκλειστικός υπεύθυνος για την γένεση και εξάπλωση του ιού αυτή τη στιγμή είναι ο καπιταλισμός και οι διαχειριστές του. Για την παντελή έλλειψη υγειονομικής περίθαλψης, για την προβλεπόμενη ανικανότητα διαχείρισης της κατάστασης, για τον διαμοιρασμό και τη διαίρεση των ανθρώπων σε κατηγορίες προτεραιότητας, για τον κοινωνικό κανιβαλισμό που επικρατεί αυτή τη στιγμή και τον διάχυτο φόβο στις τάξεις των εκμεταλλευόμενων. Και απέναντι σε αυτόν τον υπεύθυνο που αποτελεί ορατό εχθρό οφείλουμε να στρέψουμε όλες μας τις δυνάμεις. Με όπλο τη θέληση, την συλλογική συνείδηση και την ταξική αναγκαιότητα.
Απέναντι στην ατομική ευθύνη αντιτάσσουμε την κοινωνική συνείδηση με βάση την οποία πρέπει να οργανώσουμε εκείνες τις διαδικασίες αγώνα που θα στηρίξουν τις ευπαθείς και απομονωμένες ομάδες χωρίς να τις θέτουν σε παραπάνω κίνδυνο από αυτόν που ήδη υφίστανται. Συγκεκριμενοποιώντας τις προτάσεις μας οφείλουμε:
- Να στηρίξουμε όλους τους εργαζόμενους που μέσα από τις θέσεις εργασίας τους, συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Αυτό στην πράξη σημαίνει πως στηρίζουμε τους εργαζόμενους στον χώρο της υγείας, του delivery, των super market, της καθαριότητας και κάθε άλλου τομέα, χωρίς να τους εκθέτουμε σε περιττό κίνδυνο. Κοινωνική αλληλεγγύη σημαίνει πως αντιμετωπίζουμε ο ένας την άλλη ισότιμα και όχι εργαλειακά για τις δικές μας αποκλειστικές ανάγκες.
- Αντιστεκόμαστε απέναντι στα νέα εργασιακά μέτρα εξόντωσης. Δε δουλεύουμε τις Κυριακές ούτε τις εκτεταμένες υπερωρίες.
- Στηρίζουμε στην πράξη τις ευπαθείς και αποκλεισμένες ομάδες. Τους φυλακισμένους, τους μετανάστες, τους τοξικοεξαρτημένους, τους άστεγους φροντίζοντας να είναι σε θέση να έχουν την ίδια δυνατότητα εφαρμογής ατομικών μέτρων πρόληψης και προστασίας. Σπάμε τους φραγμούς και τους αποκλεισμούς που χτίζει η κρατική διαχείριση. Οργανώνουμε δομές και διαδικασίες έμπρακτης κοινωνικής αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας.
- Δεν κανιβαλίζουμε ο ένας τον άλλον στα super market. Οφείλουμε να αντιλαμβανόμαστε και να πράττουμε με βάση τη συλλογική αναγκαιότητα. Ένα σπίτι γεμάτο μακαρόνια, χαρτιά υγείας και αντισηπτικά δε θα μας θωρακίσει από τον ιό. Το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να τα στερήσουμε από κάποιον άλλον (που μπορεί να είναι και πιο ευπαθής από εμάς).
- Αναζητούμε και χαρτογραφούμε όσους αντιμετωπίζουν την κοινωνική κρίση ως οικονομική ευκαιρία είτε σε βάρος των εργαζομένων είτε των καταναλωτών. Κανένας μαυραγορίτης δε θα μείνει στο απυρόβλητο.
- Οργανώνουμε από τώρα τα επόμενα βήματα. Η κρίση θα βαθαίνει, αποκτώντας κοινωνικά χαρακτηριστικά. Τα χρέη θα συσσωρεύονται ενώ οι ανάγκες θα τρέχουν, λεφτά θα υπάρχουν όμως όχι στα χέρια μας. Οργανώνουμε από τώρα συλλογικές απαλλοτριώσεις τροφίμων και χρημάτων. Παγώνουμε τις πληρωμές σε ενοίκια και καταλαμβάνουμε άδεια σπίτια για τις στεγαστικές, κοινωνικές και ταξικές μας ανάγκες.
- Αμφισβητούμε στην πράξη τα κατασταλτικά μέτρα «πρόληψης», συνεχίζοντας τους αγώνες που δίνουμε. Δεν εγκαταλείπουμε τα κοινωνικά και ταξικά μέτωπα που δημιουργούν ρωγμές στην κρατική και καπιταλιστική σταθερότητα. Αναπροσαρμόζουμε τα μέσα και τα εργαλεία αγώνα όπου αυτό κριθεί κοινωνικά αναγκαίο και εντείνουμε τον αντικρατικό αγώνα.
- Απέναντι στην αποξένωση, τον εγκλεισμό και τον κοινωνικό έλεγχο οργανώνουμε τις αντιστάσεις μας. Συναντιόμαστε, συζητάμε, επικοινωνούμε και μοιραζόμαστε τους φόβους μας, οργανώνουμε την αυτοάμυνά μας. Η κρίση αυτή ή θα αποτελέσει το εφαλτήριο για την αναγέννηση του ολοκληρωτισμού ή το βήμα για μια νέα κοινωνική εξέγερση που θα αμφισβητήσει στην πράξη το μονοπώλιο του κρατισμού.
Κάποτε λέγαμε καμιά επιστροφή στην κανονικότητα. Τώρα οφείλουμε να φωνάξουμε καμιά παραμονή στην κανονικότητα. Γιατί η κρίση θα αφήσει πίσω της, την βαρβαρότητα της διαρκούς έκτακτης ανάγκης. Δε διαμαρτυρόμαστε απέναντι στον νέο ολοκλωτισμό, αντστεκόμαστε στην πράξη με όλα τα μέσα.
Ο εχθρός για μας δεν είναι ο κοροναϊός, είναι το κράτος και ο καπιταλισμός